یکی از مهمترین مباحث در قانون کار، پایان رابطه کارگر و کارفرما است. قانون کار برای پایان این رابطه روشهای مختلفی را پیشبینی نموده است که تحت عنوان راههای خاتمه قرارداد کار شناخته شده و هر یک از آنها آثار و عواقب حقوقی خاصی دارد. در این مقاله به بررسی هر یک از این روشها پرداخته و تفاوت آنها را ذکر میکنیم.
چگونگی خاتمه دادن به قرارداد کار را میتوان بخش مهمی از دعاوی قانون کار دانست که هر ساله در هیئت تشخیص (مرجع صالح رسیدگی به اختلافات کارگر و کارفرما) مطرح میشود. ماده ۲۱ قانون کار، ۷ روش را برای پایان قرارداد همکاری پیش بینی نموده است که با رعایت شرایط لازم قابل انجام هستند اما برخی از کارگران و کارفرمایان از روشهای دیگری برای خاتمه قرارداد کار استفاده میکنند که منجر به بروز اختلافات و دعاوی میشود.
طبق ماده ۲۱ قانون کار، قرارداد کار به شرط تحقق یکی از موارد زیر به پایان میرسد:
همچنین موارد زیر نیز برای پایان قرارداد کار استفاده میشود:
در ادامه مقاله مهمترین موارد مذکور را به تفصیل بررسی خواهیم نمود. شما میتوانید در صورت وجود هر گونه سوال یا ابهام با شماره تلفن ۰۲۱۲۲۸۷۶۵۲۵ تماس گرفته و یا جلسه مشاوره حقوقی آنلاین، حضوری و تلفنی خود را رزرو کنید.
به گفته بهترین وکیل آنلاین، عبارت “پایان مدت قرارداد” همانطور که از نام آن بر میآید، به منزله انقضاء تاریخ قرارداد کار میباشد. در واقع آن دسته از قراردادهایی که برای مدت زمان موقت تنظیم شده و دارای تاریخ اتمام معین هستند، پس از انقضاء این تاریخ به پایان میرسند.
حق فسخ نهتنها در قرارداد کارگر و کارفرما بلکه در تمامی قراردادها برای طرفین پیشبینی میشود. البته در قرارداد کار هیچ یک از طرفین آن (کارگر و کارفرما) نمیتوانند حق فسخ را طبق تمایل خود به قرارداد اضافه کنند و این حق تنها در ضوابط قانون کار قابل استفاده میباشد. ماده ۲۵ این قانون بیان میدارد:
هر گاه قرارداد کار برای مدت موقت و یا برای انجام کار معین، منعقد شده باشد، هیچ یک از طرفین به تنهایی حق فسخ آن را ندارد.
برای مثال اگر یک شرکت خصوصی اقدام به انعقاد قرارداد ۳ ماهه با کارمندان خود نماید، تا قبل از اتمام این مدت، هیچ یک از طرفین حق فسخ قرارداد را ندارند؛ مگر اینکه:
استعفا را میتوان پرکاربردترین روش برای خاتمه قرارداد کار دانست که نسخه کتبی آن با رعایت شرایط و ضوابط قانونی از طرف کارمند به کارفرما تقدیم میشود. در واقع استعفا به منزله درخواست فسخ قرارداد کار از کارفرما و انصراف کارگر از ادامه کار میباشد.
البته کارآموز یا کارگری که استعفا میکند موظف است پس از اینکه استعفای خود را کتباً به کارفرما اطلاع داد، تا یک ماه دیگر به کار خود ادامه دهد تا کارفرما متحمل ضرر و زیان نشود.
در صورت پشیمانی از استعفا، چنانچه کارگر حداکثر ظرف مدت ۱۵ روز انصراف خود را کتباً به کارفرما اعلام نماید، استعفای وی منتفی تلقی شده و کارگر موظف است رونوشت استعفا و انصراف از آن را به شورای اسلامی کارگاه و یا انجمن صنفی و یا نماینده کارگران تحویل دهد.
تعریف خاصی از عبارت ترک کار در قانون ذکر نشده است؛ اما به گفته وکیل قانون کار، در صورتی که کارگر بدون تقدیم استعفانامه کتبی به کارفرما و رعایت شرایط استعفا در محل کار خود حاضر نشود، میتوان گفت که او ترک کار نموده است.
این اقدام به هر دلیلی اعم از مدیریت نامناسب، سخت بودن شرایط کار و عدم دریافت حقوق و بیمه، غیر قانونی میباشد و کارفرما موظف است ترک کار کارگر را به اداره کار گزارش دهد. تصمیم گیری در این مورد به عهده هیئت تشخیص اداره کار خواهد بود که با توجه به شواهد و مستندات موجود، ترک کار کارگر را مورد بررسی قرار میدهند.
لازم به ذکر است در صورتی که پایان قرارداد کار به وسیله ترک کار کارگر اتفاق بیفتد، وی استحقاق دریافت حقوق بیمه بیکاری را نخواهد داشت.
چنانچه کارفرما از عملکرد کارگر رضایت کافی نداشته باشد، ممکن است او را اخراج کند. البته اخراج کارگر توسط کارفرما در موارد محدودی، قانونی محسوب میشود و در غیر این صورت یک عمل غیر قانونی است که دارای عواقب حقوقی برای کارفرما نیز میباشد. طبق ماده ۲۷ قانون کار، فسخ قرارداد کارگر و اخراج وی تنها در موارد زیر قانونی است:
در صورتی که به دلایلی غیر از دلایل بالا اخراج شدهاید، بهتر است به منظور احقاق حقوق خود با یک وکیل قانون کار مشورت نمایید.
لازم به ذکر است که خاتمه قرارداد کار به وسیله “اخراج کارگر” در اکثر مواقع در قراردادهای بلند مدت انجام میشود. چراکه در قراردادهای کوتاه مدت، کارفرما ترجیح میدهد وارد تشریفات “اثبات دلایل قانونی اخراج کارگر” نشده و تا پایان مدت قرارداد صبر کند.
ترک کار و استعفا روشی برای خاتمه قرارداد کار شناخته میشوند اما همانطور که پیشتر گفته شد، ترک کار غیر قانونی بوده و میتواند عواقب حقوقی برای کارگر داشته باشد. اما استعفا به شرط رعایت ضوابط قانونی آن یک امر کاملا قانونیست. در تصویر زیر هر دو مورد را از جهات مختلف بررسی نموده و تفاوت های ترک کار و استعفا را ذکر کردهایم.
در این مقاله به موضوع خاتمه قرارداد کار پرداخته و روشهای قانونی و غیرقانونی آن را ذکر کردیم. همانطور که در متن مقاله گفته شد، برخی از این روشها ممکن است به دلیل دارا بودن جزئیات و نکات حقوقی، موجب بروز اختلافات کارگر و کارفرما شده و منجر به دعاوی قانون کار شوند. به همین دلیل توصیه میکنیم در صورتی که تمایل به پایان قرارداد کار و رابطه کارگر و کارفرما دارید، پیش از انجام هر اقدامی با یک وکیل متخصص مشورت کرده و بهترین تصمیم را اتخاذ کنید. شما میتوانید علاوه بر دریافت مشاوره قانون کار، وکالت دعاوی حقوقی خود را نیز به گروه حقوقی قرار سپرده تا از بروز ضرر و زیان بیشتر جلوگیری نمایید.
در تمامی قراردادهای موقت، تاریخ معینی برای شروع و پایان قرارداد تعیین شده است که باید در قرارداد ذکر شود. اما برخی از قراردادها که برای انجام یک فعالیت معین تنظیم میشوند، فاقد تاریخ اتمام هستند. این دسته از قراردادها پس از پایان انجام فعالیت به اتمام میرسند.
همانطور که در متن مقاله گفته شد، کارفرما میتواند در شرایط خاصی از حق فسخ خود استفاده کرده و قرارداد کار را به صورت اجباری پایان دهد. اخراج کارگر در شرایط قانونی نیز بیان کننده همین وضعیت است.
خیر؛ پس از پایان مدت قرارداد، کارفرما میتواند بدون نیاز به دلیل خاصی قرارداد را تمدید نکند.
پیام در واتس اپ